Περιηγητές ιστού και ιστοσελίδες
Ένας web browser ή φυλλομετρητής ιστοσελίδων (ή αλλιώς πλοηγός web, πρόγραμμα περιήγησης web, περιηγητής Ιστού ή απλά browser) είναι λογισμικό που επιτρέπει στον χρήστη του να προβάλλει, και να αλληλεπιδρά με, κείμενα, εικόνες, βίντεο, μουσική, παιχνίδια και άλλες πληροφορίες σε μια ιστοσελίδα ενός ιστότοπου στον Παγκόσμιο Ιστό.
Διάφοροι φυλλομετρητές
Midori (για παλιούς υπολογιστές)
Βίντεο με επεξήγηση για τo διαδίκτυο
Ιστοσελίδα
Ιστοσελίδα (webpage) είναι ένα είδος εγγράφου του παγκόσμιου ιστού που περιλαμβάνει πληροφορίες με την μορφή κειμένου, εικόνας, βίντεο και ήχου. Πολλές ιστοσελίδες μαζί συνθέτουν έναν ιστότοπο.
Ιστότοπος (website): Ένας ιστότοπος, ιστοχώρος ή διαδικτυακός τόπος είναι μία συλλογή από ιστοσελίδες, εικόνες, βίντεο και άλλα ψηφιακά στοιχεία, τα οποία φιλοξενούνται στο ίδιο domain (περιοχή) του Παγκόσμιου Ιστού.
Κάθε ιστοσελίδα έχει μια μοναδική διεύθυνση URL (Uniform Resource Locator) την οποία πρέπει να γνωρίζουμε για να την επισκεφτούμε (και αν δεν την γνωρίζουμε, υπάρχουν οι μηχανές αναζήτησης).
Η πλοήγηση μεταξύ των ιστοσελίδων γίνεται με τη βοήθεια υπερσυνδέσμων (links), οι οποίοι μπορεί να είναι λέξεις ή εικόνες που όταν πάω το δείκτη πάνω τους γίνεται χεράκι και με οδηγούν σε άλλες ιστοσελίδες.
Διεύθυνση ιστοσελίδας
2. Η πληροφορία για το πρωτόκολλο ακολουθείται από άνω και κάτω τελεία που διαχωρίζει το πρωτόκολλο από την υπόλοιπη διεύθυνση.
3. Το WWW δηλώνει ότι είναι σελίδα του Παγκόσμιου Ιστού
4. Μετά ακολουθεί η ονομασία ενός υπολογιστή στο δίκτυο, που περιέχει το αρχείο με την ιστοσελίδα σ' αυτή την περίπτωση www. benaki.gr. δηλ. ο Ιδιοκτήτης ιστοσελίδας, του δικτυακού τόπου.
5. Χώρα που φιλοξενείται η σελίδα ή κάποια ιδιότητα του φορέα πχ όταν η κατάληξη της διεύθυνσης είναι .com αυτό σημαίνει ότι η σελίδα περιέχει εμπορικές πληροφορίες.
Παραδείγματα ιστοσελίδων
Αναζήτηση πληροφοριών
Με τον ίδιο τρόπο που περιηγούμαστε σε μια βιβλιοθήκη και ζητούμε βοήθεια για να βρούμε ένα βιβλίο, μπορούμε να αναζητήσουμε πληροφορίες και υλικό για ένα θέμα στο Διαδίκτυο. Ενώ, όμως, σε μια βιβλιοθήκη όλα τα έργα ενός συγγραφέα βρίσκονται σε ένα σημείο, στο Διαδίκτυο τέτοιες πληροφορίες μπορούν να βρίσκονται σε εκατομμύρια ιστοσελίδες σε όλο τον κόσμο. Έτσι λοιπόν είναι δύσκολο να εντοπίσουμε με ακρίβεια την πληροφορία που ζητούμε στον αχανή κόσμο του Διαδικτύου. Για το λόγο αυτό, χρησιμοποιούμε τις μηχανές αναζήτησης οι οποίες διευκολύνουν την πλοήγησή μας στο Διαδίκτυο, ειδικότερα όταν δε γνωρίζουμε την ακριβή διεύθυνση της ιστοσελίδας που μας ενδιαφέρει. Η μηχανή αναζήτησης εντοπίζει τις πληροφορίες που αναζητούμε και τις ταξινομεί σε μορφή λίστας.
Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορούμε να αναζητήσουμε πληροφορίες στο Ιντερνέτ:
Οι Θεματικοί Κατάλογοι
Πρόκειται για ευρετήρια στα οποία οι πληροφορίες είναι οργανωμένες (ομαδοποιημένες) σε κατηγορίες θεμάτων με υποκατηγορίες. Προκύπτουν ως αποτέλεσμα της εργασίας κάποιων ανθρώπων. Τους θεματικούς καταλόγους τους χρησιμοποιούμε όταν ψάχνουμε γενικές πληροφορίες για κάποιο θέμα.(πχ http://dir.forthnet.gr, http://directory.in.gr )
Οι ιστότοποι οι οποίοι εκτός από ένα θεματικό κατάλογο, περιέχουν και διάφορες άλλες πληροφορίες ποικίλου περιεχομένου ή υπηρεσίες ονομάζονται Πύλες. (πχ. http://www.in.gr).
Οι Μηχανές Αναζήτησης
Πρόκειται για τεράστιες βάσεις δεδομένων στις οποίες κάνουμε αναζήτηση με τη χρήση λέξεων κλειδιών. Προκύπτουν αυτόματα από προγράμματα που δε σταματούν ποτέ να σαρώνουν το Ιντερνέτ.
πχ. http://www.google.com, http://www.yahoo.com, http://www.altavista.com
Οι ιστότοποι οι οποίοι δεν έχουν δικές τους μηχανές αναζήτησης αλλά αντίθετα απευθύνουν το αίτημα μας σε πολλές μηχανές αναζήτησης ταυτόχρονα και στη συνέχεια ταξινομούν τα αποτελέσματα κατάλληλα ονομάζονται μεταμηχανές αναζήτησης. (πχ. http://www.dogpile.com, http://www.metacrawler.com)
Πως βρίσκουμε ιστοσελίδες με το υλικό που μας ενδιαφέρει;
- Ανοίγουμε τον Browser μας.
- Πληκτρολογούμε τη διαδικτυακή διεύθυνση της μηχανής αναζήτησης, π.χ. www.google.gr.
- Πληκτρολογούμε στο πεδίο αναζήτησης τις λέξεις για τη θεματική που μας ενδιαφέρει, π.χ.: Διονύσιος Σολωμός και πατάμε Enter.
- Επισκεπτόμαστε μερικές από τις ιστοσελίδες που εντόπισε η μηχανή αναζήτησης.
Η χρήση των εισαγωγικών " " στην αναζήτηση
Ας υποθέσουμε ότι αναζητούμε πληροφορίες για το βιβλίο Ιστορία χωρίς τέλος του Michael Ende.
1. Πληκτρολογούμε στη μηχανή αναζήτησης: Ιστορία χωρίς τέλος (χωρίς εισαγωγικά).
Θα βρεθούμε μπροστά σε χιλιάδες ιστοσελίδες, αφού η μηχανή αναζήτησης βρήκε όλες τις ιστοσελίδες που περιλαμβάνουν τις λέξεις ιστορία, χωρίς και τέλος δίχως κάποια συγκεκριμένη σειρά. Αν, για παράδειγμα, υπάρχει ένα βιβλίο που ονομάζεται τέλος χωρίς ιστορία, η μηχανή αναζήτησης θα το έχει εντοπίσει και αυτό.
2. Αναζητούμε: “Ιστορία χωρίς τέλος” (με εισαγωγικά)
Θα παρατηρήσουμε ότι η μηχανή αναζήτησης εντόπισε πολύ λιγότερες εγγραφές, επικεντρώνοντας την εξερεύνηση κυρίως σε όσες ιστοσελίδες δίνουν πληροφορίες για το βιβλίο που μας ενδιαφέρει. Αυτό συμβαίνει επειδή αναζητήθηκαν οι συγκεκριμένες λέξεις αυστηρά με τη σειρά που εμείς θέσαμε περιορίζοντάς τις με τα εισαγωγικά.
Βίντεο με επεξήγηση για την αναζήτηση στο διαδίκτυο
Cookies
Συνήθως, «κρατάει» τα στοιχεία μας όπως όνομα χρήστη (user name) και κωδικό πρόσβασης (password) με σκοπό κατά την επίσκεψή μας στον ίδιο ιστότοπο αργότερα, να μας «θυμάται» και να μην τα πληκτρολογούμε εκ νέου. Φυσικά αυτό γίνεται με τη δική μας συναίνεση.
Επίσης, τα Cookies χρησιμοποιούνται για να εξατομικεύουν όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται τις διαφημίσεις που βλέπουμε σε διάφορους ιστότοπους. Δηλαδή, αν ενδιαφερόμαστε για αγορά Domain Name για μια ιστοσελίδα που πρόκειται να φτιάξουμε και ψάχνουμε σε ιστοσελίδες που πουλάνε domain names, είναι σχεδόν σίγουρο πως σε επόμενη επίσκεψη σε site που έχει διαφημίσεις, να μας εμφανιστεί διαφήμιση με παρόμοιες υπηρεσίες.
Συνήθως είναι άκακα, έχει όμως αποδειχθεί ότι τα third-party cookies συλλέγουν πληροφορίες για τη συμπεριφορά του κάθε χρήστη στο διαδίκτυο, κάτι που εγείρει σημαντικά ερωτήματα για την ιδιωτικότητα. Αυτό ώθησε την Ε.Ε. και τις Η.Π.Α. να εκδώσουν οδηγίες για τη χρήση τους και την ενημέρωση του χρήστη, για κάθε ιστότοπο που τα χρησιμοποιεί. Υπάρχουν προγράμματα που καθαρίζουν τα κακόβουλα cookies, ενώ αν ο χρήστης επιθυμεί να τα διαγράψει δίνεται αυτή η δυνατότητα μέσα από το browser που χρησιμοποιεί.
Οι τύποι των cookies
Τα cookies γενικά λειτουργούν το ίδιο, αλλά εφαρμόζονται σε διαφορετικές περιπτώσεις χρήσης. Μερικοί από τους πιο σημαντικούς τύπους cookies που πρέπει να γνωρίζουμε είναι οι ακόλουθοι.
Session cookies
Αυτά τα cookies βοηθούν ένα site να παρακολουθεί την περίοδο σύνδεσης του χρήστη. Διαγράφονται μόλις ο χρήστης αποχωρήσει από την ιστοσελίδα ή όταν αποσυνδεθεί από τον λογαριασμό του.
Δεν έχουν ημερομηνία λήξης, γεγονός που υποδηλώνει στο πρόγραμμα περιήγησης ότι πρέπει να διαγραφούν μόλις τελειώσει η περίοδος σύνδεσης.
Persistent cookies
Σε αντίθεση με τα session cookies, τα persistent cookies παραμένουν στον browser του χρήστη για ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα, το οποίο μπορεί να είναι μια ημέρα, μια εβδομάδα, αρκετούς μήνες, ή ακόμη και χρόνια.
Authentication cookies
Τα cookies ελέγχου ταυτότητας βοηθούν στη διαχείριση των περιόδων σύνδεσης των χρηστών. Δημιουργούνται όταν ένας χρήστης συνδεθεί σε έναν λογαριασμό μέσω του browser.
Σκοπός τους είναι να διασφαλίσουν ότι οι ευαίσθητες πληροφορίες παραδίδονται με ασφάλεια, συσχετίζοντας πληροφορίες λογαριασμού χρήστη με μια συμβολοσειρά αναγνωριστικού cookie.
Tracking cookies
Αυτά τα cookies δημιουργούνται από διάφορες υπηρεσίες, κυρίως για σκοπούς μάρκετινγκ και διαφήμισης. Ο στόχος τους είναι να αυξήσουν τις πιθανότητες να αγοράσουμε ένα προϊόν ή μια υπηρεσία.
Καταγράφουν τη δραστηριότητά μας, και τα site που επισκεπτόμαστε τα αποθηκεύουν στο πρόγραμμα περιήγησης. Στη συνέχεια, μας εμφανίζουν στοχευμένες διαφημίσεις σχετικές με τα ενδιαφέροντά μας.
Zombie cookies
Όπως και τα “ζόμπι” της δημοφιλούς μυθοπλασίας, τα Zombie cookies αναγεννιούνται μετά τη διαγραφή τους.
Δημιουργούν εφεδρικές εκδόσεις του εαυτού τους έξω από την τυπική τοποθεσία αποθήκευσης cookies ενός browser. Χρησιμοποιούν αυτά τα αντίγραφα ασφαλείας για να εμφανιστούν ξανά μετά τη διαγραφή τους.
Τα Zombie cookies χρησιμοποιούνται μερικές φορές από επίμονα δίκτυα διαφημίσεων, ακόμη και από επιτιθέμενους στον κυβερνοχώρο. Ονομάζονται και ως “flash cookies” και είναι εξαιρετικά δύσκολο να αφαιρεθούν.
Τι είναι τα cookies τρίτων;
Τα cookies τρίτου μέρους δημιουργούνται από άλλες ιστοσελίδες οι οποίες διαθέτουν κάποιο περιεχόμενο, όπως διαφημίσεις ή εικόνες, το οποίο μπορούμε να δούμε στην ιστοσελίδα που επισκεπτόμαστε.
Τα cookies τρίτων είναι τα πιο ανησυχητικά. Δημιουργούνται από ιστότοπους που διαφέρουν από τις ιστοσελίδες που επισκεπτόμαστε εκείνη την ώρα. Τα Zombie cookies που είδαμε προηγουμένως είναι και αυτά cookies τρίτων.
Πώς λειτουργούν τα cookies
Η διαχείριση των cookies στον υπολογιστή γίνεται αποκλειστικά από τον browser.
Για την ακρίβεια, κάθε browser έχει τα δικά του cookies. Ως εκ τούτου, αν κάνουμε login στο Facebook από τον Chrome, ανοίγοντας το Firefox θα μας ζητήσει το Facebook πάλι το username και το password μας.
Ένα σημείο-κλειδί για τα cookies είναι πως κάθε ιστοσελίδα επιτρέπεται να ελέγχει αποκλειστικά τα cookies που έχει δημιουργήσει η ίδια σελίδα στον υπολογιστή μας.
Δεν μπορεί δηλαδή το Facebook να διαβάσει τα cookies του Gmail και να έχει πρόσβαση στο session του Gmail, και κατ' επέκταση στα μηνύματα και τις επαφές μας, χωρίς την άδειά μας.
Πώς επηρεάζουν το απόρρητο
Ωστόσο, πολλοί χρήστες θέλουν να διατηρήσουν την διαδικτυακή τους συμπεριφορά προσωπική. Επίσης, δεν έχουν κανένα έλεγχο σχετικά με τι κάνουν οι υπηρεσίες tracking με τα δεδομένα που συλλέγουν.
Αυτή η τεχνολογία έχει στόχο να μας δείχνει διαφημίσεις σχετικά με αυτά που μας ενδιαφέρουν, αλλά και να ωφελήσει τους διαφημιζόμενους με ποιοτικότερες προβολές.
Εντούτοις, επειδή σε πολλούς από εμάς δεν αρέσει να γνωρίζουμε ότι μας παρακολουθούν με αυτόν τον τρόπο, πολλά διαφημιστικά δίκτυα μας επιτρέπουν να απενεργοποιήσουμε (opt-out) τη λειτουργικότητα αυτή.
Για να το κάνουμε αυτό στις διαφημίσεις της Google, αρκεί να επισκεφθούμε τη σχετική σελίδα.
Μπορώ να προστατευτώ;
Η κατάργηση των cookies μπορεί να μας βοηθήσει να μετριάσουμε τους κινδύνους παραβιάσεων απορρήτου. Όμως, θα χρειαστεί να εισάγουμε εκ νέου τα δεδομένα μας σε κάθε επίσκεψη.
Σε γενικές γραμμές, η απαγόρευση όλων των cookies καθιστά ορισμένους ιστότοπους δύσκολους ή αδύνατους στην πλοήγηση.
Ωστόσο, στους browser υπάρχει σχετική ρύθμιση που ελέγχει ή περιορίζει τα cookies τρίτων και την παρακολούθηση. Η παρακάτω εικόνα αφορά τις σχετικές ρυθμίσεις του Chrome.
Τέτοιου είδους ρυθμίσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να προστατεύσουμε περαιτέρω το απόρρητό μας. Σε πολλές περιπτώσεις θα εξακολουθούμε να έχουμε τη δυνατότητα για αγορά στο διαδίκτυο και την εκτέλεση παρόμοιων δραστηριοτήτων.
Έτσι και αλλιώς, ορισμένοι νόμοι περί απορρήτου, όπως η οδηγία ePrivacy της Ε.Ε είναι πλέον αυστηροί με τη χρήση των cookies.
Σύμφωνα με αυτήν την οδηγία αλλά και τον κανονισμό προστασίας δεδομένων της Ε.Ε (GDPR), τα αναγνωριστικά cookies είναι προσωπικά δεδομένα.
Η εξαίρεση σε αυτό είναι τα cookies που είναι απολύτως απαραίτητα για τη λειτουργία του site.
Άλλωστε, θα έχουμε παρατηρήσει και εμείς ότι όλα τα περισσότερα site που επισκεπτόμαστε έχουν μια προειδοποίηση πως χρησιμοποιούν cookies. Μας παροτρύνουν να επιλέξουμε ποια θέλουμε και ποια όχι.
Διαχείριση των cookies
Όλοι οι σύγχρονοι browsers μας δίνουν δυνατότητες να διαχειριστούμε τα cookies. Για παράδειγμα, μπορούμε να σβήσουμε τα cookies της τελευταίας ώρας, της τελευταίας ημέρας, της τελευταίας εβδομάδας, ή και το σύνολο από όταν εγκαταστήσαμε το browser.
Όμως, όπως αναφέραμε προηγουμένως, το να σβήνουμε όλα τα cookies θα έχει σαν αποτέλεσμα να χάνονται και cookies που ενδεχομένως να θέλαμε. Ιδίως αυτά που θυμούνται τα στοιχεία του λογαριασμού μας σε διάφορες σελίδες.
Ένας καλός τρόπος να διαχειριζόμαστε τα cookies είναι χρησιμοποιώντας τη ισχυρή εφαρμογή ανοικτού κώδικα BleachBit ή το Glary Utilities.
Συντομεύσεις πληκτρολογίου για φυλλομετρητές
Οι περισσότερες συντομεύσεις πληκτρολογίου του συστήματος, λειτουργούν και στους browsers. Έτσι, με Ctrl+S κάνουμε αποθήκευση μιας ιστοσελίδας, με Ctrl+F μπορούμε να αναζητήσουμε λέξεις εντός της σελίδας, με Ctrl+P εκτυπώνουμε μια σελίδα, κλπ. Παρακάτω περισσότερες συντομεύσεις.
Ασκήσεις και κουίζ
.png "English"){kind=small}
